مجموعه اسلایدهای من در اسلایدشیر

در  ۸ سال گذشته تلاش کرده‌ام تا بخشی از اسلایدهای سمینارهایم را در اسلایدشیر بگذارم؛ که بیشترش قابل دانلود هم هست.

تعداد این اسلایدها امروز به ۳۹ عدد رسیدند، و تاکنون بیش از ۲۵۰ هزار بازدید داشته‌اند، پیشنهاد می‌کنم من را در اسلایدشیر دنبال کنید:
https://www.slideshare.net/Ghanemzadeh

کل اسلایدها را اینجا می‌توانید ببینید:
https://www.slideshare.net/Ghanemzadeh/presentations

رشد استارتاپ‌های موفق چقدر است؟

در اینکه رشد یکی از مهم‌ترین عناصر استارتاپ است، هیچ‌کس شک ندارد. اما بعضی پا را از این فراتر می گذارند و آن‌را مهم‌ترین عنصر استارتاپ می‌دانند.

پال گراهام در مقاله‌ی معروف خود «استارتاپ = رشد» استارتاپ را اینگونه تعریف می‌کند:
«استارتاپ شرکتی ست که ساخته شده تا به سرعت رشد کند. نفس تازه تاسیس بودن هیچ شرکتی را استارتاپ نمی‌کند.
برای استارتاپ بودن الزامی برای کار در زمینه فناوری، یا جذب سرمایه‌خطر پذیر، یا خریده شدن وجود ندارد.
تنها چیز اساسی رشد است. هرچیز دیگری که به استارتاپ‌ها نسبت می‌دهیم از رشد می‌آید.»

رشد استارتاپ‌های خوب و موفق چقدر است؟

رشد استارتاپ‌ها در سال‌های نخست معمولا با میزان رشد هفتگی (هفته به هفته) سنجیده می‌شود.

گراهام در همان مقاله رشدهای مورد انتظار از استارتاپ‌های را در جدولی می‌آورد (تصویر زیر).

توضیح: در جدول بالا رشدهای هفتگی و معادل رشد سالانه‌ی آن‌ها آمده است. هر X برابر است با رشدی یک برابری یا ۱۰۰ درصدی. برای نمونه اگر شما هفته‌ای %۵ رشد کنید، در پایان سال ۲.۸ برابر شده‌اید به بیان دیگر به صورت انباشته ۲۸۰ درصد رشد داشته‌اید.

– ‏بیشتر استارتاپ‌ها رشد هفتگی زیر ۴ درصدی دارند که معمولا خوب تلقی نمی‌شود.
‏- استارتاپ‌های «خوب» رشد هفتگی ۵ تا ۷ درصد دارند (معادل رشد سالانه ۱۲ تا ۳۳ برابری).
‏- ⁧استارتاپ ⁩ های «عالی» رشد هفتگی ۱۰ درصدی یا حتی بیشتر دارند.

برای روشن‌تر شدن میزان تفاوت این درصدها مثالی که خود گراهام در مقاله‌اش آورده را اینجا می‌آورم:
– شرکتی که ۱۰۰۰ دلار در ماه در می‌آورد با رشد هفتگی ٪۱ پس از چهارسال درآمد ماهانه اش می‌شود ۷۹۰۰ دلار.
– همان شرکت اگر با نرخ ٪۵ در هفته رشد کند، پس از چهار سال درآمد ماهانه اش می‌شود ۲۵ میلیون دلار.

دورهای سرمایه پذیری / سرمایه گذاری در استارتاپ‌های ایران

در چند وقت اخیر در گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی استارتاپی بحث‌های زیادی در مورد جذب سرمایه از سرمایه‌گذار مطرح می‌شود. گاهی در میان این صحبت‌ها به نظر می‌آید که ادبیات سرمایه‌گذاری/سرمایه‌پذیری درست جا نیفتاده است. یکی از این بحث‌ها دورهای سرمایه‌گذاری است.

برای همین سعی کردم، ضمن ساده‌سازی، مراحل مختلف جذب سرمایه در ایران، اهداف هر مرحله، کارهایی که باید در مرحله انجام شود و حدود سرمایه‌ای که جذب می‌شود را در اسلایدهای بالا بیاورم.

لطفا بازخوردهایتان را با من در میان بگذارید.

پ.ن: اعداد و ارقام و بازه‌هایی که در این اسلایدها آمده است برای صنعت IT است و بدیهی است برای صنایع و فناوری‌های دیگر متفاوت است.

چرا استارتاپ‌ها باید با «پذیرندگان آغازین» شروع کنند!؟

با وجود اینکه چندین سال است که آغاز با آن‌دسته از مشتریانی که «پذیرندگان آغازین» (Early Adopters) خوانده می‌شوند تقریبا به اصلی بدیهی در راه‌اندازی استارتاپ تبدیل شده است، هنوز استارتاپ‌های زیادی هستند که می‌خواهند با بخش‌های بزرگ‌تر بازار شروع کنند (احتمالا به خاطر جذابیت یا پول بیشتر).

یا اینکه مشاورانی که حوزه‌ی کارآفرینی فناوری را به  خوبی نمی‌شناسند توصیه می‌کنند که استارتاپ‌ها (به ویژه ‌B2B ها) به سراغ شرکت‌های بزرگ بروند.

در ماه‌های اول عمر استارتاپ (گاهی چند سال نخست)، محصول، کامل و عالی نیست؛ استارتاپ‌ها در بهترین حالت «کمینه محصول پذیرفتنی» (MVP) ی دارند که «مساله‌» را به‌خوبی حل می‌کند. حتی اگر بخواهند هم محصول، ساختار و زیرساخت‌های مناسب ارایه به دسته‌های دیگر از جمله «اکثریت پیشگام» و «اکثریت پیرو» که هرکدام حدود ۳۴ درصد بازار را تشکیل می‌دهند، ندارند. منتها به این خاطر که این دو دسته بخش بزرگی از بازار را تشکیل می‌دهند (روی هم ۶۴ درصد) استارتاپ‌ها وسوسه می‌شوند که سراغ این‌ها بروند. ولی انتظار آن‌ها خیلی بیشتر از محصول فعلی است؛ گاهی ارایه محصول در این سطح حتی به معنای از دست دادن همیشگی آن‌ها است.

اما چرا پذیرندگان آغازین گزینه‌ی مناسبی هستند؟
پذیرندگان آغازین سه ویژگی دارند:
۱. مساله‌ای که ما در پی حلش هستیم را دارند.
۲. به‌خوبی می‌دانند که این مساله را دارند. (و برخلاف دسته‌های دیگر لازم نیست متقاعدشان کنیم)
۳. هم‌اکنون فعالانه به دنبال روش‌هایی برای حل مساله‌ی خود هستند. (پس اگر راه‌حل مناسبی ببینند با آغوش باز می‌پذیرند)
پذیرندگان آغازین دنبال تایید دیگران، استاندارد و … نیستند. آن‌ها همین که مساله‌شان را به‌خوبی (یا بهتر از دیگران) حل کنید سراغ شما می‌آیند فقط کافی است که از شما مطلع شوند یا شما پیشنهاد خوبی ارایه کنید.
Technology Adoption Life Cycle

برای مطالب بیشتر راجع به پذیرندگان آغازین پیشنهاد می‌کنم این مقاله (اینجا) و لینک‌هایی که در مقاله به آن‌ها اشاره شده را بخوانید.

تاثیر ادغام زورق در علی بابا روی فضای سرمایه‌گذاری جسورانه‌ی ایران چیست؟

سرمایه‌گذاران جسور پول‌های خودشان و دیگران را روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند به امید بازگشت‌های چندین برابری؛ بازگشت‌ها معمولا در هنگام خروج (Exit) رخ می‌دهند.
دو تا از رایج‌ترین روش‌های خروج، ادغام و تملک (M&A) و وارد بورس شدن (IPO) هستند.
به واسطه‌ی بالغ نبودن بودن اکوسیستم استارتاپی ایران، یکی از دغدغه‌های اصلی کسانی که تاکنون می‌خواستند وارد فضای سرمایه‌گذاری جسورانه‌ شوند، نبود مصداق و سناریوهای روشن برای خروج بوده است.
خوشبختانه ادغام زورق در علی‌بابا، برای تمام کسانی که می‌خواهند وارد این حوزه شوند یک مصداق واقعی خوب از خروج می‌سازد.
چندی پیش هم شاهد ادغام پارس‌آنلاین در های‌وب بودیم که گرچه استارتاپ محسوب نمی‌شوند ولی این ادغام نوید دهنده‌ی آینده‌ای روشن‌تر برای سرمایه‌گذاران است.
پیش‌بینی خود من این است که در سال آینده (۹۷) و سال‌های پس از آن شاهد ادغام‌های بیشتری خواهیم بود.
همچنین پیش‌بینی می‌کنم که از سال ۹۸ فرآیند ورود استارپ‌های موفق به بورس (IPO) شکلی پیوسته و دائمی پیدا کند و بتوانیم از آن پس، سالی دست‌کم یک تا دو IPO داشته باشیم.
این خروج‌های می‌تواند دو تاثیر مثبت روی فضای سرمایه‌گذرای روی استارتاپ‌ها بگذارد:
۱- سرمایه‌گذاران فعلی جسارت بیشتری برای سرمایه‌گذاری پیدا می‌کنند.
۲- کسانی که پول صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه را تامین می‌کنند (LPها)، بیشتر از گذشته علاقه‌مند به این کار می‌شوند که در میان‌مدت باعث بیشتر شدن تعداد صندوق‌ها و بزرگ‌تر شدن آن‌ها می‌شود.
پ.ن: امیدوارم سهامداران کارآفرین زورق، بخشی از پولی که از این ادغام عایدشان می‌شود، را روی استارتاپ‌های جوان‌تر سرمایه‌گذاری کنند. کاری که در همه‌ی دنیا بسیار متداول است. (البته اگر پول عایدشان شود و در ازای آن سهام علی‌بابا را نگرفته باشند.)

کمبود سرمایه در مراحل بالاتر، ویژگی اکوسیستم‌های نابالغ

چند روز پیش مصاحبه‌ی یکی از VC های معروف سیلیکون ولی را می‌خواندم، به نکته‌ی جالبی اشاره کرده بود:
او در پاسخ اینکه چرا سرمایه‌گذاران جسور سیلیکون ولی تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری در اکوسیستم‌های دیگر به ویژه اکوسیستم‌های نابالغ ندارند.
به این نکته اشاره کرد که در اکوسیستم‌های نابالغ سرمایه‌ی مراحل بالاتر (مثل Series B, C, D,…) نیست یا خیلی کم است و و به همین خاطر استارتاپ‌ها اصطلاحا یتیم می‌شوند و این وسط بی‌سرمایه تلف می‌شوند یا حداقل دوران خیلی سختی را طی می‌کنند.
همین مساله گریبانگیر اکوسیستم استارتاپی ایران است؛  گرچه ما هنوز در مراحل پایین‌تر (همچون Seed) هم مساله داریم. در مراحل کمی بالاتر مثل Series A و بالاتر مساله جدی‌تر است و سرمایه‌گذار جدی نداریم.

معرفی کتاب: تحلیل نیازمندی‌های نرم‌افزار

روش کاربردی تحلیل نیازمندی‌های نرم‌افزارپیش از عید! دوشنبه روزی بود که کتاب روش کاربردی تحلیل نیازمندی‌های نرم‌افزار، به رسم هدیه، رسید از دست محبوبی به دستم. کتاب را درجا به دست گرفتم. کتاب همانگونه که از نامش پیداست به شکلی کاربردی به تحلیل نیازمندی‌ها پرداخته بود و آنچنان جالب و مفید بود که تصمیم گرفتم بررسی طولانی و مفصل بر کتاب بنویسیم.

متاسفانه درگیری‌های روزمره امانم نداد و چند ماه از آن زمان گذشت. کتاب را چنان مفید دیدم که دور از انصاف دیدم درباره اش ننویسم؛ هرچند کوتاه.

پیش از آغاز سخن:

اگر دانشجو، برنامه‌نویس یا مدیر شرکتی نرم‌افزاری هستید ویا در زمینه نرم‌افزار فعالیتی دارید حتما کتاب را تهیه کنید. چرا که لازم است همیشه یک نسخه از کتاب دم دستتان باشد و  البته روشن است که برای تحلیل‌گران سیستم از شام شب واجب‌تر است.

با وجود ظهور متدولوژی‌های نو از جمله روش‌های چابک (Agile) ، خود من بسیار دلبسته این روش‌ هستم، بسیاری فکر می‌کنند که دیگر نیازی به نیازمندی‌های نرم‌افزار نیست، که این کاملا نادرست است.

در هر زمینه و یا هر متدی که کار می‌کنید شناخت خوب از سازمان و سیستم بسیار یاری‌گر است و ضعف نبود این شناخت در بسیاری از نرم‌افزارها دیده شده و می‌شود و نتیجه‌ای جز ساخته شدن نرم‌افزاری ضعیف و ناکارآمد ندارد.

از این نظر کتاب آگاهی بخش و دانش افزاست.

کتاب از دوازده فصل  و یک پیوست (دو واژه نامه) در قالب شش بخش تشکیل شده است. متن نوشته از آن متن‌هایی که آدم را خسته نمی‌کند. در جای‌جای کتاب، همانگونه که از چنین کتابی انتظار می‌رود، تصویر، جدول‌ و نمودارها جلوه‌نمایی می‌کنند.

جزییات بیشتر، فهرست فصل‌ها و مقدمه را اینجا بخوانید. باز هم یاد‌آوری می‌کنم اگر نرم‌افزاری هستید کتاب را بخوانید.

سمینار روز آزادی نرم‌افزار و رایانش ابری

پنجشنبه ۲۵ شهریور ماه همایش روز آزادی نرم‌افزار در اصفهان برگزار شد که من نیز ارایه داشتم.

عنوان سمینار من «کسب و کار نرم‌افزارهای آزاد/بازمتن» بود. اسلایدهای این سمینار را اینجا می‌توانید ببینید.

Foss Business SFD 2010

همچنین روز دوشنبه ۲۲ شهریور نیز سمیناری با نام «درآمدی بر رایانش ابری» داشتم که می‌توانید اسلایدهای آن‌را اینجا ببینید: