کسب و کار نرم افزار

دوست عزیزی برای پست پیشین من نظری گذاشته که مرا برا آن داشت تا نوشته ای نو بنویسم. اول بخشی از نظر این دوست عزیز:

“همه ی مدل ها جواب میدن اما نه در ایران. در ایران حتی نمی توان از نرم افزار تجاری درآمد کسب کرد چه برسه به نرم افزار آزاد.”

می پذیرم که در ایران کسب و کار کمی سخت تر است (هر کسب و کاری جز دلالی) اما بهتر است کمی جدی تر به فرآیند شکل گیری و مدیریت شرکت های نرم افزاری در ایران نگاه کنیم. من در مورد مسایل فنی نرم افزار صحبت نمی کنم و فرضم این است که همه کسانی که شرکت نرم افزاری راه اندازی می کنند، نرم افزار نویسانی ماهر و حرفه ای هستند!؟ (بگذریم که بیشتر ما با روش (متدولوژی) های نو طراحی و تولید نرم افزار آشنایی نداریم):

متاسفانه بیشتر ما شرکت برپا می کنیم، چون کار دیگری نداریم بکنیم.
در کشورهای دیگر فرد یا افرادی که ایده ای دارند و می خواهند کسب و کاری برپاکنند، در آغاز طرح کسب و کار (Business Plan) آنرا تهیه می کنند. خوب در اینجا چه درصدی از شرکت های نرم افزاری و وبی نوپا این کار را می کنند؟

متاسفانه بیشتر افراد فکر می کنند داشتن دانش فنی برای برپایی کافی است، پیش تر هم گفته ام این تنها یک سوم نیاز است. چند مهندس کامپیوتر تازه از دانشگاه آمده می شناسید که دانشی هرچند اندک از مدیریت دارند؟
دانش مالی و حسابداری که از شام شب برای چنین فرد/افرادی واجب تر است چطور؟
آیا افرادی که می خواهند شرکتی برپا کنند بازاریابی می دانند و بازار را می شناسند، اگر نه پس برچه اساسی محصولات خود را تولید می کنند!!!!؟؟؟؟

بگذارید به عنصر بسیار مهم دیگری نیز بپردازم: صبر (به همراه پشتکار و امید) ، در دیگر کشورها شرکت های نوپا دوره بازگشت سرمایه را دست کم سه سال برآورد می کنند. یعنی نه تنها انتظار ندارند دست کم تا سه سال پولی به آنها برسد، بلکه می دانند تمام این مدت باید از جیب (مایه) بخورند. ولی ما که اینجا شرکت برپا می کنیم نه تنها می خواهیم که زود درآمد داشته باشیم، بلکه می خواهیم سریع ثروتمند (بیل گیتس) شویم.

نگاهی به زندگی کارآفرینان اینترنتی و نرم افزاری خارجی بسیار کمک می کند، ای کاش زندگینامه آنها را می خواندیم و می دیدیم برای اینکه به اینجا برسند چقدر زحمت و بی خوابی کشیده اند و چه بسیار صبر کرده اند.

هدف اصلی من از این بلاگ این بوده و هست که درباره “اقتصاد و مدیریت نرم افزار و وب” بنویسم و بر این تاکید کنم که: همه چیز دانش فنی نیست (گرچه لازم است ولی کافی نیست). صنعت نرم افزار از در ایران از دو سو ضربه می خورد: سیاست های کلان نادرست نرم افزاری و سو مدیریت مدیران شرکت های نرم افزاری.

دوست عزیزی دارم به نام عرفان، می گوید بلاگت را نمی خوانم چون اقتصادی می نویسی. بماند که من چندان هم اقتصادی نمی نویسم-چون دانشش را ندارم- دیروز تجربه جالبی داشتم در اینباره داشتنم که آنرا اینجا بازتاب می دهم. شایدجوابی باشد برای دوست عزیزم.

اما پیش از آن دو-سه نکته را یادآوری می کنم: من درباره اقتصاد و مدیریت به ویژه برای نرم افزاری ها می نویسم چون جای خالی آن را به شدت احساس می کنم. کامپیوتری نمی نویسم چون از زیاده گویی و سخنان تکراری چندان خوشم نمی آید. خوشبختانه بلاگ ها و سایت هایی که کامپیوتری می نویسند کم نیستند و من برابر آنها چیزی برای گفتن ندارم.

اما تجربه (یا خاطره): دیروز برای جلب حمایت برای کاری، به همراه دوستم بهراد با یک مدیر موفق و روشن بین در زمینه کامپیوتر مذاکره ای داشتیم، صحبت به ایجاد شرکت های نو در زمینه نرم افزار کشید. دل او از من خون تر بود -می دانید که بیش از 80 درصد شرکت های نوپا در ایران ورشکست می شوند، و وضعیت نرم افزاری ها بدتر از بقیه هم هست- او می گفت: برنامه نویسان -به ویژه تازه از دانشگاه آمده ها- فکر می کنند مسایل تکنیکی همه چیز هستند، در حالیکه این تنها یک سوم نساله است و مسایلی همچون مدیریت و بازاریابی به همان اندازه مهم هستند. در بخش دیگری از سخنانش از فقر (کمبود) مدیر پروژه نرم افزاری گله فراوان می کرد.

راستی چرا مدیران نرم افزاری کم داریم؟چرا مدیران پروژه های نرم افزاری کم داریم؟ چرا برنامه نویسیان به مسایلی چون مدیریت، اقتصاد و بازاریابی اهمیت نمی دهند؟

راستی در ادامه وبگردی هایم و پیرو پست پیشین دو مقاله نو یافتم، اگر زمانی فرصت کردم شاید به فارسی برگردانم:

My life as a Code Economist

Succeeding as a developer in today’s economy

اگر می خواهید بار دیگری که  مطلبی نوشته شد، آگاه گردید. عضو خوراک (feed) این بلاگ شوید.

فرصتی دست داد تا از نزدیک با دوست عزیزم محمد رضا فرهادی پور عزیز از نزدیک آشنا شوم، وی در یک پست در این باره نوشته است.
چیزی که وی از آن در عجب بود علاقه یک کامپیوتری به اقتصاد بود. راستش مثل اینکه تازگی ها اقتصادی ها هم به کامپیوتر علاقه مند شده اند. برای نمونه اگر شماره سپتامبر 2007 مجله اکونومیست را نگاهی بیندازید موضوع اصلی (Cover Story) خود را به گوگل اختصاص داده است.

اما اندر علاقه کامپیوتری ها به اقتصاد، مثل اینکه این نیز فراگیر شده است، علتش البته واضح است، پس از آنکه تعداد زیادی شرکت کامپیوتری ( به ویژه در سال های 1999-2000) ورشکست شدند (شرکت هایی که بیشترشان از فناوری های پیشرفته استفاده می کردند)، به این نتیجه رسیدند که فناوری تنها نمی تواند عامل موفقیت در کسب و کار شود و یکی از چیزهایی که شرکت های کامپیوتری ( حتا برنامه نویسان) باید بدانند اقتصاد است.
یک نمونه: بیشتر کامپیوتری ها انتشارات بزرگ و پیشرو اورایلی را می شناسند( البته بسیار فراتر از آن چیزی است که ما از یک ناشر می شناسیم) اگر به بلاگ این ناشر نگاهی بیندازیم، چیزی که با آن زیاد یرخورد می کنیم واژه های مرتبط با اقتصادهستند. در بلاگ های دیگر معروف کامپیوتری ( به ویژه آنها که گروهی هستند) با این جریان بسیار برخورد می کنیم.
نتیجه گیری: آهای کامپیوتری ها! اقتصاد بخوانید.

آنگونه که شنیده ام واحدهای اختیاری رشته ی کامپیوتر چند سالی است که به 15 رسیده است.
من از درس های اختیاری فقط از دو درس “هوش مصنوعی”و “اصول سرپرستی” چیزهای بدرد بخور یاد گرفتم و اکنون با شهامت می گویم بقیه درس ها، عمرم را تلف کردند.
درس های اختیاری فرصت های بسیار خوبی هستند برای یادگیری چیزهایی که لازم هستند- به ویژه در زندگی شغلی- ولی در درس های اصلی و تخصصی ارایه نمی شوند. (سال ها طول کشید تا این را فهمیدم)
اگر دانشجو بودم به جای درس های کامپیوتری درس های مهمی چون اقتصاد خرد (هر چه بیشتر بهتر)، اصول مدیریت، اصول حسابداری، مدیریت پروژه و اقتصاد مهندسی را می گرفتم. در این میان بر روی “اقتصاد خرد” پافشاری بیشتری می کنم، دیدی که این درس به انسان می دهد با هیچکدام دیگر برابری نمی کند.
اگر در آستانه ی درس های اختیاری هستید، با فکر بیشتری آنها را بگیرید.

اگر می خواهید بار دیگری که  مطلبی نوشته شد، آگاه گردید. عضو خوراک (feed) این بلاگ شوید.