سرگذشت یک واژه «فناوری»

راستش خسته شدم از بس که این واژه را در شکل نادرست خود دیدم:

فن‌آوری، فنآوری، فنّاوری، فنّآوری، فنّ‌آوری

همه شکل‌های نادرست فناوری هستند. ولی آنچنان بسیار بکار می‌روند که کمتر کسی می‌پذیرد و باور می‌کند که نادرستند.

بسیاری از جاهای «فرهنگی» نیز این واژه را نادرست بکار می‌برند.

دلیلش نیز روشن است: همانگونه که همه می‌دانیم فناوری برابرنهاد واژه «تکنولوژی» است.

چیزی که همه آن‌ها، به نادرست، باور دارند این است که این واژه ترکیبی است از «فن + آوری» بر این اساس چندی آن‌را «فنآوری» و آن‌هایی که به جدانویسی پایبند‌ هستند آن‌را «فن آوری» می‌نویسند. که این از پایه نادرست است. آن‌هایی هم که تشدید می‌گذارند اینگونه دلیل می‌آورند که «فن» در عربی تشدید دارد، اما برادر ما فارسی سخن می‌گوییم نه عربی.

فناوری ترکیبی است از «فن + وری». از آنجا که خوانش آن سخت است «ا»ی به میان می‌آید که «صورت‌ساز» (formative) گفته می‌شود.

در فارسی از اینگونه ساخت کم نداریم، از آن گونه‌اند :  «جنگ + وری -> جنگاوری»، «زن + شویی->زناشویی» و فکر می‌کنم «دل + وری-> دلاوری».

کاربرد نادرست این واژه آن‌چنان است که دور نمی‌بینم کسی که «فناوری» را بکار برد و دیگران به او خرده بگیرند.

فناوری هنوز هم واژه‌ای با خوانش سخت است. ولی اگر آن‌را بدین‌گونه خواند آن نیز حل می‌شود. فنا-وری. فنا را همان‌گونه بخوانید که فنا در معنی فناشدن/ نیست شدن را می‌خوانید.

اگر می خواهید بار دیگر که  مطلبی نوشته شد، آگاه گردید. عضو خوراک (feed) این بلاگ شوید. همچنین می توانید مرا در تویتر دنبال کنید.

8 Responses to “سرگذشت یک واژه «فناوری»”

  1. هر چه باشد، در کشور ما جايگاهي ندارد. پس اجازه دهيد هر چه دوست دارند آن را صدا بزنند.

  2. این رو قبلا هم شنیده بودم ولی به نظر من فن+آوری هم کلمه قشنگی است و شاید خیلی هم بی ربط نباشه
    من برای زبان بشتر مرجع رو مردم می دونم تا یک ادبیات دان

    کسب و کار نرم‌افزار: هادی جان، نخست اینکه برای هر زبانی مرجع زبان‌شناسان هستند نه ادیبان. به دلایلی در ایران قدرت در دست ادیبان است. آن هم چندی از آن‌ها که شیفته عربی هستند. دوم در اینجا مساله زیبایی نیست این‌ها از دید معنایی (و مفهمومی) دوتا هستند.
    سوم بازهم مساله مردم نیستند مردم را با فناوری چه کار. شکل نادرست این واژه را رسانه ها دارند جا می‌اندازند.
    چهارم خوانش فناوری از فن‌آوری کم انرژی تر است.

  3. بسیار متشکر از روشن‌گری شما. تا الآن می‌نوشتم «فن‌آوری»، ولی فکر کنم از این به بعد بنویسم «فناوری».

  4. بهمن

    بسیار خوب و درست گفته و نوشته اید. پیشتر با دوستان در این مورد گفتگو کرده بودیم و نتیجه بحثمان مشابه نوشته شما شده بود.
    راستش در وزارت علوم روی تشدید پافشاری دارند که باید با تذکر به آنها هم بگوییم که تشدید لازم نیست و کلمه را ساده تر هم میکند.

    باز هم ممنون از نوشته خوبتان
    از کانادا

  5. سلام، در کل دوست دارم از واژه تکنولوژی استفاده کنم. البته فن آوری به نظر من خیلی قشنگ تر از فناوری.
    این را هم فراموش نکنیم که این چیزهایی که در ایران در خصوص تکنولوژی می بینیم واقعا همان فناوری است (با توجه به نوشته خودتان فنا و به معنی از دست دادن)

  6. ممنون (: توضیح جذابی بود و من تازه به طور دقیق فهمیدم این کلمه چیه (:

  7. چشم. از این به بعد در نوشته‌هایمان از فناوری استفاده می‌کنیم. ممنون.

  8. عجب!
    نقدتان را در بکار بردن این کلمه به صورت فنآوری در نوشته ام خواندم، اینجا هم تکمیل شد. همانطور که پیشتر گفته بودم املایم خیلی خوب نبوده است و شاید نوشتن این کلمه به این شکل بزرگترین اشتباهم در نوشتن کلمات نباشد!
    اما خوب باید سعی کرد درست نوشت، تلاش می کنم بنویسم فناوری…. اما چه کنم که در ثبت اسامی شرکت ها به صورت فن آوری ثبت شده ایم و جایی هم در مکاتبات فنآوری می نامندمان و شاید غلط مصطلح شده باشد… نمی دانم!
    همین!

Leave a Reply

XHTML: You can use these tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>